भारतातील 5 कोटी पेक्षा जास्त लोक ऑस्टियोपोरोसिसमुळे अस्वस्थ आहेत. वाढत्या वयामुळे अस्थि खनिज घनता देखील कमी होत आहे. या कारणास्तव हाडांमध्ये फ्रॅक्चरचा धोका वाढत आहे, विशेषतः मणक्या मध्ये जरी हाडांमध्ये अशक्तपणा कोणत्याही वयात येऊ शकतो परंतु वृद्ध लोकांमध्ये त्याचे प्रकरण अधिक दृश्यमान असते. संप्रेरक फ्रॅक्चर होतो जेव्हा मेरुदंडातील कमकुवत स्नायू खराब होतात आणि दुखणे परत होते. जेव्हा अनेक हाडे खराब होतात तेव्हा लांबीवर परिणाम होतो. त्याच बरोबर शरीराची ताकद प्रभावित होते, बर्‍याच रुग्णांमध्ये सतत वेदना होतात कारण सतत हाडे खराब होतात.

बहुतेक मणक्याचे फ्रॅक्चर ठीक करण्यासाठी करण्यासाठी पहिल्यांदा लशव ीशीीं (आराम करण्यासाठी) सांगतात कारण की वेदना पूर्णपणे निघून जावेत. वेदनाशामक गोळ्या, बॅक ब्रेसेस आणि फिजिकल थेरपी देखील दिले जाऊ शकते. प्रसंगी मणक्याला वाचवण्यासाठी त्वरित शस्त्रक्रिया केली जाते. यात बोनग्राफ्ट किंवा अंतर्गत धातूच्या साधनाची मदत घेतली जाते अलीकडे नवीन गैरशस्त्रक्रिया उपचारांचा वापर केला गेला आहे ज्यास वर्टिब्रोप्लास्टी म्हणतात. हा चांगला पर्याय आहे विशेषतः त्या रुग्णांना जे विश्रांती, वेदनाशमक, एनालजेसिक्स आणि बॅक ब्रेसिंग दिल्यानंतरही आराम मिळत नाही.

वर्टिब्रोप्लास्टी एक नवीन नॉन सर्जिकल तंत्र आहे ज्यात वैद्यकीय  दर्जाचे सिमेंट एका सुई द्वारे वेदना होणार्‍या भागामध्ये इंजेक्ट केले जाते याच्या मदतीमुळे रुग्ण रोजची कामे करू शकतो तसेच वेदनाशामक पदार्थ टाळता येतात. त्याचबरोबर फ्रॅक्चर मध्येही आराम मिळतो. वर्टिब्रोप्लास्टी वेदना देणारे आणि वाढत चाललेले बिनाइन ट्यूमर मॅलिग्नंट जखम यावर देखील इलाज करतात. मल्टिपल मायलोमा हीमेंजीओम आणि अनेक बरेच मणक्याचे कॅन्सर (कर्करोग) यात जिथे पारंपरिक थेरपी काम करत नाही तिथे वर्टिब्रोप्लास्टी चांगले काम करते. 

वर्टिब्रोप्लास्टी नंतर बर्‍याच रुग्णांना वेदनेपासून मुक्तता मिळाली आहे बर्‍याच प्रकरणांमध्ये या प्रक्रियेनंतर तात्काळ वेदना संपल्या आणि एका दिवसात रुग्ण त्याचे दैनंदिन काम करू लागला.

वर्टिब्रोप्लास्टी बर्‍यापैकी सुरक्षित आहे; खराब झालेली हाडे जोडण्यासाठी वापरले जाणारे हाडांची सिमेंट सुरक्षित आहे. जर आपली हाडं तुटल्यानंतर (ओस्टिओपोरॉसटिक फ्रॅक्चर वर्टिब्रा) खूप लरलज्ञ रिळप होत असेल तर दोन आठवड्याचा सक्तीचा आराम किंवा वेदनाशामक औषध घेण्याची जरुरी नाही. त्याऐवजी वर्टिब्रोप्लास्टी केली जाऊ शकते. वृद्ध फ्रॅक्चरच्या तुलनेत अलीकडील फ्रॅक्चर वर्टिब्रोप्लास्टी पासून लवकर बरे होऊ शकते. तथापि जुना फ्रॅक्चर देखील यशस्वीपणे बरा केला जाऊ शकतो. ओस्टिओपोरॉसिस फ्रॅक्चर या प्रक्रियेचा यश दर 90 ते 95 टक्के आहे. आक्रमक रक्तस्त्राव देखील ( हीमेंजीओम) ही वर्टिब्रोप्लास्टी मुळे बरा होऊ शकतो त्याचबरोबर घातक रोगजनक फ्रॅक्चर ( मैलिग्नेंट पैथोजेनिक) मध्येही आराम मिळू शकतो.

वर्टिब्रोप्लास्टीचे फायदे 

वर्टिब्रोप्लास्टी कमी वेदनादायक आहे , काही प्रकरणांमध्ये वेदनाशमक औषधे देखील आवश्यक नाहीत , हे रुग्णांना सामान्य स्थितीत आणते.

वर्टिब्रोप्लास्टी मुळे फ्रॅक्चर मुक्त करून वेदना कमी होते आणि लोक दैनिक दिनचर्या करू शकतात.

ओस्टिओपोरॉसिस आणि स्ट्रेथनिंग दरम्यान हाडांच्या मध्ये झालेल्या जागा भरण्यासाठी सिमेंटचा वापर होतो यामुळे भविष्यात फ्रॅक्चर होण्याची भीती कमी होते.

या संपूर्ण प्रक्रियेमध्ये फक्त 3 एम एम टाळा  लागते, जे लवकर भरते आणि संक्रमण होण्याचे कोणतेही धोके संभवत नाहीत.

अ‍ॅनेस्थेसिया याच्या प्रक्रियेच्या दरम्यान दिला जातो, ज्यामध्ये कोणतेही वाईट परिणाम नाहीत.

ही प्रक्रिया अल्प कालावधीमध्ये केली जाते, ज्यात 30 मिनिटांपेक्षा कमी वेळ लागतो कारण सिमेंट अधिक कठीण होते आणि दुख लवकरच कमी होते. लवकरच रुग्णाला जाण्यासाठी योग्य बनते व त्याच दिवशी रुग्ण घरी जाऊ शकतो.

- डॉ अरविंद कुलकर्णी, हेड, मुंबई स्पाइन स्कोलियोसिस एंड डिस्क रिप्लेसमेंट सेंटर